Dinozorlar çağında, böceklerin vızıldadığı, çiçeklerin ve eğrelti otlarının arasında dolaştığı, yoğun ve bataklık bir orman hayal edin. Bu orman, günümüzde buzlarla kaplı Antarktika’da yer alıyor olabilir mi?

Almanya ve İngiltere’den bilim insanları, Antarktika’da ilk kez kehribar keşfetti. Bu kehribar, 83 ila 92 milyon yıl önce Dünya’nın en güneyindeki kıtada yetişen eski iğne yapraklı ağaçların fosilleşmiş reçinesi.

KEHRİBAR, ANTARTİKA’NIN GEÇMİŞİNE IŞIK TUTUYOR

Kehribar, kök, polen ve spor fosillerinin yanı sıra, Güney Kutbu yakınlarında Orta Kretase’de bataklıklı bir yağmur ormanının varlığına dair önemli kanıtlar sunuyor.

Bu tarih öncesi orman, günümüzdeki Yeni Zelanda ve Patagonya ormanlarına benziyor olabilir.

Antarktika’da kehribar bulunması, kıtanın geçmişte çok farklı bir iklime sahip olduğunu gösteriyor. Orta Kretase’de, bu bölge reçine üreten ağaçların yetişebileceği kadar sıcak ve nemliydi. Bu ağaçlar, kış boyunca aylarca süren karanlıkta hayatta kalmak zorunda kalmış olabilir.

ANTARKTİKA’DAKİ KEHRİBAR NEREDE BULUNDU?

Bu keşiften önce bilim insanları Kretase kehribar yataklarını yalnızca Avustralya’nın güneyindeki Otway Havzası’nda ve Yeni Zelanda’daki Tupuangi Formasyonu’nda bulmuşlardı.

Almanya’daki Alfred Wegener Enstitüsü’nden deniz jeoloğu Johann Klages, “Tarihlerinin bir noktasında, yedi kıtanın da reçine üreten ağaçların yaşamasına olanak veren iklim koşullarına sahip olduğunu fark etmek çok heyecan verici.” diyor.

Bilim insanları 19. yüzyılın başlarından beri Antarktika’da fosilleşmiş odun ve yapraklar buluyorlardı, ancak bu keşiflerin çoğu Gondwana süper kıtasının var olduğu yüz milyonlarca yıl öncesine dayanıyor.

Antarktika, Avustralya ve Güney Amerika’dan Güney Kutbu’na doğru sürüklenirken, ormanlarına ne olduğu tam olarak belli değildi.

2017 yılında araştırmacılar Batı Antarktika yakınlarındaki deniz tabanını deldiler ve bu kayıp ormanlara dair iyi korunmuş kanıtlar ortaya çıkardılar.

2020’de ise Orta Kretase’ye kadar uzanan fosilleşmiş köklerden oluşan bir ağ bulundu. Mikroskop altında polen ve spor kanıtları da tespit edildi.

Aynı sondaj, Antarktika’da bir zamanlar reçine üreten ağaçların var olduğuna dair somut kanıtlar ortaya koydu.

KEHRİBARIN İÇİNDE NELER VAR

Klagen ve ekibi, 3 metrelik bir çamurtaşı tabakasında, sadece 0,5 ila 1,0 milimetre boyutlarında, yarı saydam kehribar parçaları buldu. Her biri, yüzeyde tipik tırtıklı çatlaklarla sarıdan turuncuya değişen renklere sahip.

Bu, ağacın kabuğunu yangın veya böceklerden kaynaklanan yaralanmalara karşı korumak için reçinenin ağaçtan sızmasıyla oluşan bir işaret.

Kretase, Dünya tarihinin en sıcak dönemlerinden biriydi ve Antarktika ile yakın adalarda bulunan volkanik tortular, bu dönemde sık sık orman yangınlarının yaşandığına dair kanıtlar içeriyor.

Kehribarın korunup fosilleşmesinin nedeni muhtemelen yüksek su seviyelerinin ağaç reçinesini hızla örterek onu ultraviyole radyasyondan ve oksidasyondan korumasıdır.

Kehribarın içinde ağaç kabuğu parçaları da olduğu anlaşılıyor ancak bunu doğrulamak için daha fazla analize ihtiyaç var.

Bilim insanları, parça parça da olsa, Antarktika ormanlarının bir zamanlar nasıl göründüğüne ve 90 milyon yıl önce nasıl işlediğine dair bir tablo oluşturuyorlar.