Suriye’de uzun süren sessizlik sonrası 27 Kasım’da şiddetlenen çatışmaların ardından 8 Aralık’ta 61 yılık Baas rejimi devrildi.

Muhaliflerin Şam’ın kontrolünü de ele geçirmesi sonrası rejim lideri Esad Rusya’ya sığındı.

Esad rejiminin devrilmesi sonrası dikkat çeken birçok gelişme yaşanırken bu kapsamda Suriye’nin kötü şöhretli gözaltı merkezleri açılıp, işkencelerin boyutları da gözler önüne seriliyor.

TOPLU MEZARLAR AÇILIYOR

Baas rejiminin devrildiği 8 Aralık’tan bu yana Suriye genelinde arama tarama faaliyetleri sürerken, bu çalışmalar kapsamında Şam’da Bağdat Köprüsü bölgesinde ve Dera’nın İzraa ilçesinde toplu mezarlar açıldı.

Ayrıca, Şam’ın Hüseyniye bölgesinde ve Dera’da da toplu mezar alanları bulundu.

GÖRÜNTÜLER SONRASI SİVİL SAVUNMA ÇALIŞMA BAŞLATTI

Şam’ın dışındaki Bağdat Köprüsü bölgesinde bulunan ve devrik Beşşar Esed rejiminin öldürdüğü sivillere ait olduğu düşünülen ceset kalıntılarına rastlanan toplu mezarlığa ilişkin 16 Aralık’ta çekilen görüntüler üzerine Sivil Savunma harekete geçti.

Üst üste defnedilen cesetler için açılan uzun ve derin çukurların yer aldığı görüntülerde, hapishane kodları ve ölen kişilerin isimlerinin yazılı olduğu sanılan çuvallar dikkati çekiyordu.

Mezarlığa Sednaya Hapishanesi dahil çeşitli cezaevlerindeki şartlar ve işkenceler nedeniyle hayatını kaybedenlerin gömüldüğü düşünülüyor.

DERA’DA BULUNAN TOPLU MEZAR SAYISINDA ARTIŞ BEKLENİYOR

Suriye’nin güneyindeki Dera’nın İzraa ilçesinde, devrilen Esed rejiminin öldürdüğü sivillere ait olduğu düşünülen ceset kalıntılarına rastlanan 12’den fazla toplu mezar tespit edildi, bu sayısının artması bekleniyor.

Dera’da kazı çalışmalarını yürüten ve Baas rejiminin devrilmesinde etkili olan muhalif gruplar, iş makineleriyle yapılan çalışmalarda en az 31 ceset ortaya çıkardı.

Mezarlarda çok daha fazla kişinin kalıntılarının yer aldığı sanılıyor.

RAPORLAR, VAHŞETİ ORTAYA ÇIKARTIYOR

Uluslararası Af Örgütünün 2017 tarihli raporunda da Şam’ın bazı bölgelerinde toplu mezarlara işaret ediliyor.

2009, 2014 ve 2015 tarihli uydu görüntülerine ve Şam’daki Sednaya Hapishanesi’nin iki eski çalışanın anlatılarına yer verilen rapor, Sednaya’da 2011’den bu yana devrik rejim tarafından işlenen cinayet ve işkenceleri, sivil nüfusa yönelik yaygın ve sistematik saldırıları ortaya koyuyor.

Raporda Sednaya Hapishanesi’nde öldürülenlerin cesetlerinin, kamyonlarla toplu mezarlara gömüldüğü ifade ediliyor.

TOPLU CESET VE CESET KALINTILARI DA BULUNDU

Şam’daki arama tarama faaliyetlerinde toplu mezarların yanı sıra toplu ceset ve ceset kalıntıları da ortaya çıkarılıyor.

Bu kapsamda Şam’da Seyyide Zeynep bölgesindeki bir ilaç deposunda, dün aralarında çocukların da olduğu 20’den fazla kişiye ait olduğu düşünülen ceset kalıntıları bulundu.

Şam Havalimanı’na giden yolda da 12 Aralık’ta yaklaşık 100 kişiye ait ceset kalıntıları tespit edildi. Bazılarının ceset torbalarına koyulduğu, bazılarının da yol kenarına atıldığı görülen ceset kalıntıları, ilgili kurumlarca koruma altına alındı.

136 BİNDEN FAZLA KİŞİ ALIKONULDU

Suriye’deki iç savaşın başladığı 2011’den bu yana 100 binden fazla kişinin kayıp olduğu belirtiliyor.

Suriye İnsan Hakları Ağının (SNHR) ağustos verilerine göre de Suriye’de devrik rejim güçlerince 136 binden fazla kişi alıkonuldu; Mart 2011’den bu yana işkence nedeniyle ölenlerden 15 binden fazlasının kimlikleri tespit edildi.

Uluslararası sivil toplum kuruluşları, Baas rejiminin yıkılmasının ardından ülkede çok sayıda toplu mezarın ortaya çıkarılacağı görüşünde.

TOPLU İNFAZLAR GERÇEKLEŞTİRİLMİŞ

Öte yandan, Şam’ın Tadamon Mahallesi’nde en az 41 sivilin, rejim unsurlarınca toplu olarak infaz edildiği ve Nisan 2022’de ortaya çıkan görüntüler, hafızalara kazındı.

Görgü tanıklarının anlattığına göre söz konusu dönemde rejim unsurları Tadamon Mahallesi’nde gruplar halinde getirdiği çok sayıda sivili öldürerek çukurlara gömdü ya da cesetleri yakarak yok etmeye çalıştı.