Tüm uçak trafiğine en fazla katkıyı sağlayan ilk üç havalimanı ise %31 ile İstanbul Havalimanı, %16 ile Sabiha Gökçen Havalimanı ve %9 ile Antalya havalimanı oldu. Kasım ayında toplam yolcu trafiği ise geçen seneye kıyasla iç hatlardaki %6,3, dış hatlardaki %15,5’lik büyümenin etkisiyle 16,3 milyon kişiye ulaşarak %11,1 yükseldi.

Şirket özelindeki verileri incelediğimizde THY’nin kasım ayında toplam yolcu trafiğinin geçen yıla kıyasla %8,3 arttığını görüyoruz. Yolcu sayısındaki artış, iç hatlarda %5,5 olurken dış hatlarda %9,9 olarak gerçekleşti. Şirketin gelir elde etme amacıyla sahip olduğu toplam kapasiteyi ifade eden arz edilen koltuk kilometre verisi, iç hatlarda %5 ve dış hatlardaki %11’lik yükselişin etkisiyle toplamda %10,7 arttı. Öte yandan geçtiğimiz ay Türk Hava Yolları, Kasım 2023’ün %5,5 üzerinde 40.357 yolcu seferi düzenlerken bu seferlerdeki doluluk oranları yurt içinde %83,5, yurt dışında %81,7 oldu. Geçen senenin aynı döneminde bu oranlar %84,8 ve %80’di. Şirketin bu yıl oldukça başarılı bir performans sergilediği kargo tarafında ise toplam taşınan yük miktarı önceki yılın %7,9 üstünde 166 bin ton olarak kaydedildi.

Aynı dönemde Pegasus’un toplam yolcu sayısı, önceki yılın %20 üzerindev3,04 milyon kişiye ulaştı. Bunun alt kırılımlarından iç hatlardaki yolcu sayısındaki büyüme %10, dış hatlardaki yolcu sayısındaki büyüme ise %28 olarak kaydedildi. Kasım ayında şirketin toplam uçuş trafiği 16 binin üzerine çıkarak yıllık bazda %15 büyüme gösterdi ve bu uçuşlardaki doluluk oranı %87’ye ulaştı. İç hatlardaki doluluk oranı %91,2, dış hatlardaki doluluk oranı %84,5 olarak gerçekleşti. Toplam arz edilen koltuk kilometre ise 5.300 milyon kilometre ile Kasım 2024’e kıyasla %21 arttı.

TAV Havalimanları’nın açıkladığı yatırımcı bültenine göre kasım ayında hizmet verilen toplam yolcu sayısı 6,7 milyonun üzerine çıkarak 2023’ün aynı dönemine kıyasla %5, uçuş sayısı 48 binin üzerine çıkarak %12 büyüme kaydetti. Dış hatlardaki yolcu trafiği 3,8 milyonla %19, iç hatlardaki yolcutrafiği 2,8 milyonla %11 yükseldi. Antalya ve Almatı Havalimanları’nın toplam yolcu sayısında %16’lık bir büyüme gerçekleşirken Ankara, Medine ve İzmir Havalimanları’nın toplam yolcu sayısı sırasıyla %9, %18 ve %15 yükseldi.

Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından açıklanan verilere göre kasım ayında Türkiye’ye gelen yabancı ziyaretçi sayısı 2,7 milyon kişi ile 2023’ün aynı dönemine kıyasla %8,25 artış kaydetti. Böylelikle yılın ilk 11 ayı itibarıyla toplam yabancı ziyaretçi sayısı 50 milyona ulaştı. Geçtiğimiz sene bu sayı 46,7 milyondu.

Gelişmeler

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün SHY-YOLCU yönetmeliğinde yapılan değişiklikle, uçuş gecikmelerine yönelik yeni düzenlemeler Resmi Gazete’de yayımlandı. 3 saat ve üzeri gecikmelerde iç hat yolcularına 100 avro, dış hat yolcularına ise uçuş mesafesine göre 250 ila 600 avro arasında tazminat hakkı tanındı. Tazminat ödemelerinin, döviz kuru üzerinden Türk lirası olarak yapılacağı açıklandı.

Pegasus, mevcut siparişlerine ek olarak Boeing ile toplamda 200 adet Boeing 737-10 tipi uçak için bir anlaşma imzaladı. Şirket, bu uçaklardan 100 adedi için kesin sipariş verirken 100 adetini de opsiyon olarak ayırdı. Opsiyon kapsamındaki uçakların ilerleyen yıllarda kesin siparişe dönüştürülebileceği belirtildi. Sözleşmenin toplam değeri, tüm opsiyonların kullanılması durumunda, Boeing’in güncel liste satış fiyatları üzerinden yaklaşık 36 milyar dolar seviyesinde olacak. Ancak anlaşmada özel fiyat ve ödeme koşulları olduğu için bu rakam değişebilir.

Sipariş kapsamındaki uçakların teslimatlarının 2028 yılından itibaren başlayacağı açıklandı. Düşük maliyetli havayolları maliyet kontrolü amacıyla genelde filosunu tek tipe dönüştürmeyi tercih ediyor. Pegasus da bu doğrultuda filosunu Airbus’a dönüştürmüş ve A-320 yoğun bir filo tercih etmişti. Tek filo uçak parçalarından pilot lisanslarına kadar ciddi bir maliyet avantajı doğuruyor. Ancak Pegasus’un filo geliştirmeye ihtiyacı var ve bu yüzden çeşitlendirme kaçınılmaz. Ayrıca uçak siparişlerinde yoğunluk kaynaklı teslimatlar çok geç yapılıyor.

Airbus, 2024 yılı Ekim ayı uçak sipariş ve teslimat verilerini kamuoyuyla paylaştı. Ekim ayında 62 uçak teslimatı gerçekleştiren şirket, bu teslimatları 37 farklı müşteriye ulaştırdı. Öte yandan aynı dönemde 82 yeni sipariş daha alınırken 2024 genelinde teslim edilen uçak sayısı 559’a ulaştı.

Boeing’de ise uçak siparişleri çeyreklik bazda açıklanıyor. Orda da en güncel veri yılın üçüncü çeyreğine tekabül ederken şirketin söz konusu dönemdeki teslimat sayısı 116 olarak kaydedildi.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, İstanbul Havalimanı’nda 17 Nisan itibarıyla üç pistte eşzamanlı iniş ve kalkış uygulamasının başlatılacağını açıkladı. Avrupa’da bir ilk olacak bu sistemle, İstanbul Havalimanı’nda etkin ve dinamik bir kapasite yönetimi sağlanması hedefleniyor. Bakan Uraloğlu,yeni uygulamanın operasyonel gecikmeleri minimuma indireceğini, yakıt tasarrufu ve uçuş verimliliğini artıracağını ifade etti. Devlet Hava Meydanları İşletmesi tarafından yürütülen çalışmalar kapsamında, aynı anda üç pistte iniş ve kalkış yapılabilecek. Ayrıca, yapımı devam eden yeni pistlerin devreye girmesiyle taksi sürelerinin kısalması başta olmak üzere hava trafik operasyonlarının genel verimliliğinde de önemli artış sağlanacak. Uygulama, İstanbul Havalimanı’nın artan yolcu kapasitesine yönelik önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.

Globalde havacılık sektöründe rekor bir yıl sonu hareketliliği var. Özellikle Birleşik Krallık ve ABD’de yoğunluklar dikkat çekiyor. Birleşik Krallık’taki havayolları, 20 Aralık-2 Ocak tarihleri arasında 6,1 milyon koltuk sunmayı hedefliyor. Bu, 2019’daki önceki rekorun %5 üzerinde bir kapasite anlamına geliyor. ABD’de 19 Aralık-6 Ocak tarihleri arasında havayolu şirketleri, toplam 54 milyon yolcu taşımayı planlıyor. Ticaret grubu Airlines for America, yıl başı sezonunda her gün 140.000 ek koltuk sunulduğunu belirtti. ABD’de United Airlines, yolcu sayısında %12 artış beklediğini açıkladı. Şirket, tatil dönemi boyunca 9,9 milyon yolcu taşıyacağını öngörüyor. 27 Aralık Cuma ve 28 Aralık Cumartesi en yoğun günler olacak. Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA), 2025 yılında toplam 5,2 milyar yolcu taşınacağını ve bunun
2024’e kıyasla %7 artış anlamına geleceğini belirtiyor.

Havacılık sektörünü ilgilendiren konularından başında jeopolitik tansiyonun sakinliği geliyor. Ay başında Suriye’den gelen haberler normalleşmeye işaret ediyor. Bu doğrultuda Esed rejiminin 8 Aralık’ta yıkılmasının ardından yeniden faaliyete geçen Şam Havalimanı, ilk uçuşunu gerçekleştirdi. Suriye Hava Yolları’na ait yolcu uçağı, Şam’dan kalkarak ülkenin kuzeyindeki Halep Havalimanı’na iniş yaptı. FlightRadar24 verilerine göre, uçak 7 bin kişi tarafından takip edilerek en çok izlenen uçuşlardan biri oldu. Suriye’de rejim karşıtı gruplar ve Esad güçleri arasında çatışmaların yoğunlaştığı bir dönemin ardından, ülkede yeni bir dönemin işaretleri ortaya çıkmaya başladı. 27 Kasım’dan itibaren Halep, İdlib, Hama ve Humus gibi önemli illerde üstünlük kuran rejim karşıtı gruplar, 7 Aralık’ta Şam’a girerek Baas Partisinin 61 yıllık iktidarını sona erdirdi.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Şam Havalimanı’nı ayağa kaldırma ile ilgili DHMİ’nin aktif rol alacağını belirtti. Suriye’de havacılık sektörünün ciddi ihtiyaçları olduğunu vurgulayan Uraloğlu, “Doğru dürüst bu x-ray cihazları, dedektörler doğru dürüst hiçbir şey yok. Pistlerde ciddi eskimeler var ve şu anda oradaki ilk yapılan Şam ve Halep seferi tamamen pilotların inisiyatifiyle yapılmış. Şartlarda hiçbir sistem olmaksızın yapıldı, onun için arkadaşlarımız bir tespit yaptı. Bir eylem planı ortaya koyduk. Bizim cep telefonlarından takip ettiğimiz hava radar uygulaması var. Düşünün, o
cep telefonu aplikasyonundan yönetmeye çalışıyorlarmış.” dedi.

Sektörden Açıklamalar

Pegasus Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Nane, Türkiye Turizm Yatırımcıları Derneği’nin (TTYD) düzenlediği etkinlik sonrasında IFM TV’nin Youtube kanalına mülakat verdi. Türkiye’nin 2023 yılında 56 milyon turist ağırladığını, 2024 yılında muhtemelen 61,5 milyon turist ağırlayacağına vurgu yapan Nane, “2024 yılında 60 milyon hedefimiz vardı. Şu an 61’e revize ettik. Hatta gidişat 61,5’a doğru. Yaklaşık %10’luk bir artış var. Bu ne demek? Bu, Türkiye’ye olan talebin %10 artması demek. Türkiye’yi bir ürün olarak düşünürsek, ürünün kalitesinden, ürünü kullananların memnun kalmasından ve buradaki deneyimlerinin pozitif olmasından dolayı buraya gelen sayıda artış var. Bu, aynı zamanda neyi getiriyor bize? Word of Marketing. Yani kulaktan kulağa yayılma. İnsanlar bu pazarlamayı izledikleri, gördükleri reklama tercih ediyorlar. Çünkü orada bir deneyim aktarılıyor. Turisti ilk karşılayan ve son uğurlayan havacılık sektörü. Turistlerimize daha iyi bir deneyim sunmayı amaçlıyoruz.” diye konuştu.

Pegasus Hava Yolları CEO’su Güliz Öztürk, Business Life dergisine verdiği röportajda 2024’te belirsiz ve zor finansal ortama rağmen yılı çift hane büyümeyle kapatmaya hazırlandıklarını açıkladı. Öztürk, Pegasus’un iki önemli hedefi olduğundan bahsederek, “Stratejimiz doluluk oranını yükseltmek ve yan gelirleri artırmak. Ağımızı geliştirirken sıkı bir maliyet yönetimine odaklanıyoruz. Sektörün en düşük mevcut koltuk kilometresi başına maliyet (CASK) rakamlarından birine sahibiz.” dedi. Şu anda 53 ülkede 144 farklı noktaya uçtuklarını söyleyen Öztürk, “Filomuzun menzilinde 67 ülkede 500’den fazla havalimanı var. Bu da ulaşma potansiyelimiz olan 400’e yakın havalimanı ve 10’dan fazla ülke daha olduğu anlamına geliyor.” dedi.

Turkish Cargo, 2024 yılının üçüncü çeyreğinde taşıdığı kargo miktarını geçen yılın aynı dönemine oranla %16,8 artırarak IATA verilerine göre %5,7’lik pazar payına ulaştı ve dünyanın en büyük üçüncü hava kargo
taşıyıcısı ünvanına erişti. Ekovitrin dergisine konuşan THY Yönetim Kurulu ve İcra Komitesi Başkanı Ahmet Bolat, hedeflerinin dünyada ilk 3 havayolu markası içinde yer almak, özel kargoların kargo gelirlerin içindeki payını %55’e yükseltmek, taşıdıkları kargo miktarını 3,9 milyon tona çıkarmak ve oluşturacakları kargo ekosistemiyle 9,6 milyar dolarlık kargo gelirine ulaşmak olduğunu söyledi.

Türk Hava Yolları (THY) CEO’su Bilal Ekşi, Capital dergisinde THY’nin büyümelerine vurgu yaparak filo gelişimine dikkat çekti. Ekşi, 2003 yılında filosunda 65 uçak olan THY’nin bugün 458 uçağı olduğunu ifade etti. Ekşi, “20 yılda cirosunu, her yıl %10’un üzerinde büyüten bir markadan söz ediyoruz. 2003’te 65 uçakla küçük bir havayoluyken bugün 458 uçağımızla dünyada 9’uncu sıraya yükseldik. 2033’te ulaşacağımız 813 uçak kapasitemizle ilk 5 içinde olmayı hedefliyoruz.” dedi.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Suriye’deki Şam ve Halep havalimanlarının iyileştirilmesi için gerekli çalışmaların başlatıldığını açıkladı. Şam Havalimanı’nda ciddi eksiklikler bulunduğunu belirten Bakan Uraloğlu, radar sistemlerinin olmaması, eski teknolojilerin kullanılması ve pistlerdeki yıpranmaların giderilmesi gerektiğini ifade etti. İlk etapta, Şam Havalimanı’nın Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) tarafından iyileştirilmesi için bir eylem planının hazırlandığını ve gerekli tespitlerin yapıldığını belirtti. Bakan Uraloğlu, havacılığın stratejik önemine dikkat çekerek, Türkiye’nin coğrafi konumunun havayolu taşımacılığı için büyük avantaj sağladığını vurguladı. Türkiye’den sadece 4 saatlik uçuş mesafesiyle 67 ülkeye ve 1,5 milyar insana erişim sağlanabildiğini ifade eden Uraloğlu, bu potansiyelin havacılık sektörüne büyük katkı sunduğunu belirtti. Ayrıca, Türkiye’deki havalimanlarının gelişim sürecine de değinen Bakan Uraloğlu, 2002 yılında 26 olan aktif havalimanı sayısının bugün 58’e ulaştığını, yolcu trafiğinin ise 2002’deki 34 milyondan 2023 yılında 213 milyona çıktığını kaydetti. İstanbul Havalimanı’nın bu yıl 80 milyon yolcuya ulaşmasının İstanbul Havalimanı’nın bu yıl 80 milyon yolcuya ulaşmasının beklendiğini belirten Uraloğlu, havacılığın büyüme trendine devam ettiğini
sözlerine ekledi.