1960’larda keşfedilen Gradishte bölgesi, uzun süre Kral V. Philip döneminde Roma’ya karşı kurulan bir askeri karakol olarak kabul edilmişti. Ancak arkeologlar son 15 yılda yürüttükleri kapsamlı çalışmalarla bu tezi sorgulamaya başladı.

Crnobuki köyü yakınlarındaki bu alanın aslında, M.Ö. 7. yüzyılda kurulan ve Yukarı Makedonya’nın dağlık kesiminde yer alan Linkestis bölgesinin başkenti Lyncus olduğu düşünülüyor. Lyncus, Lidya’ya uzanan doğu ticaret yolu üzerinde stratejik bir konuma sahipti.

Burası yalnızca coğrafi değil, tarihi açıdan da önemli bir yer. Büyük İskender’in büyükannesi Eurydice burada doğmuştu. Onun oğlu II. Philip, M.Ö. 4. yüzyılda Lyncestis’i ele geçirerek Makedon Krallığı’na katmış, bu da Büyük İskender’in imparatorluğunun temellerini oluşturmuştu.

Kuzey Makedonya Enstitüsü ve Müzesi-Bitola’da danışman arkeolog Engin Nasuh, bu keşfin medeniyetler arası bağ kurma arzusunun tarihsel örneklerinden biri olduğunu vurguluyor. Ona göre bu çalışmalar, Avrupa uygarlığının mozaik gibi karmaşık yapısının küçük ama önemli bir parçası.

2023 yılında yapılan radar ve LiDAR taramaları sonucunda bölgede bir Makedon tiyatrosu ve tekstil atölyesi içeren yedi dönümlük bir akropol ortaya çıkarıldı. Çalışmalar sırasında taş baltalar, çanak çömlek parçaları, sikkeler ve tekstil aletleri gibi birçok arkeolojik buluntu gün yüzüne çıkarıldı.

Bölgede Bronz Çağı’na (M.Ö. 3.300–1.200) kadar uzanan insan yerleşimine dair izler de bulundu. Bu da alanın tarihî önemini daha da artırıyor.

Kaliforniya Eyalet Politeknik Üniversitesi’nden arkeolog Nick Angeloff, Gradishte’nin özellikle Konstantinopolis’e giden antik ticaret yolları üzerindeki konumuna dikkat çekerek, bu keşfin Makedon güç yapılarının karmaşıklığını gözler önüne serdiğini söylüyor.

Angeloff ayrıca, Octavian ve Agrippa gibi Roma döneminin önemli figürlerinin, Actium Savaşı’na giderken bu bölgeden geçmiş olabileceklerini dile getiriyor.

Nasuh ise yapılan çalışmaları “mozaikteki birkaç çakıl taşı” olarak tanımlıyor ve bu küçük adımların bir gün Avrupa’nın erken dönem tarihine dair daha bütünlüklü bir tabloyu ortaya çıkaracağına inanıyor.