Türkçede fiiller, eylemin gerçekleşme biçimine göre farklı gruplara ayrılır. Oluş fiilleri ise, bir olayın ya da durumun başkasının müdahalesi olmadan kendiliğinden gerçekleştiğini anlatır. Günlük konuşma ve yazılı metinlerde sıkça karşımıza çıkan oluş fiillerini doğru anlamak ve örneklerle pekiştirmek, dil bilginizi güçlendirir. Peki, oluş fiili nedir, nasıl bulunur ve cümle içinde örnekleri nelerdir?

OLUŞ FİİLİ NEDİR?

Oluş fiili, bir işin ya da olayın kendiliğinden meydana geldiğini, yani bir eylemin başka bir etki olmadan, doğal olarak oluştuğunu ifade eden fiillerdir. Oluş fiilleri genellikle eylemdeki değişimi veya meydana gelmeyi anlatır ve “-mek/-mak” ekleriyle kurulan bazı fiiller bu gruba girer. Bu fiiller, birinin yaptığı hareketten ziyade olayın kendi başına gerçekleşmesini vurgular.

Örneğin, “yazmak” bir yapma fiili iken, “kurumak” bir oluş fiilidir; çünkü kurumak eylemi kendiliğinden gerçekleşir, başkasının müdahalesiyle yapılmaz.

OLUŞ FİİLİ NASIL BULUNUR?

Bir fiilin oluş fiili olup olmadığını anlamak için şu yöntemleri kullanabilirsiniz:

Fiilin anlamına bakın: Fiil, bir şeyin kendiliğinden olmasını anlatıyorsa oluş fiilidir.

Örnek: “Buz eriyor.” → Kendiliğinden oluyor, oluş fiili.

Eylemi yapanı kontrol edin: Eğer eylemi yapan bir kişi veya özne gerekmiyorsa, bu genellikle oluş fiilidir.

Örnek: “Ağaç büyüyor.” → Ağaç kendi başına büyüyor.

Yapma fiillerden ayırt edin: Yapma fiilleri başkasının müdahalesiyle gerçekleşir, oluş fiilleri ise doğal olarak oluşur.

CÜMLE İÇİNDE OLUŞ FİİLİ ÖRNEKLERİ

“Dün gece yağmur yağdı.”

“Süt kıvam aldı.”

“Çiçekler baharda açtı.”

“Buzlar güneşle eridi.”

“Çocuk odasında sessizlik hakimdi.”

Bu örneklerdeki fiiller, eylemi gerçekleştirenin müdahalesi olmadan kendiliğinden meydana gelen olayları anlatır.