Arkadaşına IBAN paylaştı, hayatı kabusa döndü! Aman dikkat: 8 yıl hapsi var
Çocukluk arkadaşının isteğini kırmadı IBAN gönderdi, aylar sonra evine gelen mahkeme kağıdıyla neye uğradığını şaşırdı. Yer: Osmaniye… 24 yaşındaki Mehmet Demir, çocukluk arkadaşının isteği üzerine IBAN gönderdikten sonra adeta hayatı karardı. Birkaç ay sonra polis tarafından kapısı çalındığında dolandırıcılık olayının kurbanı olduğunu öğrendi. Bu olayın ardından IBAN paylaşmak riskli mi? IBAN paylaşınca nasıl mağdur oluyoruz? gibi soruların cevapları merak edilmeye başlandı. Siber güvenlik uzmanı ve avukatlar konuyla ilgili açıklama yaptı.
Mehmet Demir’e çocukluk arkadaşından gelen mesajda, hesaplarının bloke olduğu ve acil para transferi için IBAN gerektiği söylendi. Duruma üzülen ve yardım etmek isteyen Demir, o sırada araç sürdüğü için IBAN’ı kendisi yazamadı ve yanında bulunan arkadaşının IBAN numarasını iletti.
PAYLAŞTIĞI IBAN, BİR DOLANDIRICILIK AĞINDA KULLANILDI
Bir süre sonra söz konusu IBAN’ın dolandırıcılık amacıyla kullanıldığı tespit edildi. Demir ve arkadaşı, karakola ifadeye çağrıldıklarında olaydan haberdar oldu. Arkadaşına verdiği IBAN’ın dolandırıcılıkta kullanıldığını öğrenince yıkıldığını söyleyen Mehmet Demir, “Karşı tarafın mağduriyetini giderdik ama halen dolandırıcılıktan yargılanıyoruz. Sicilimiz tehdit altında. Benim gibi binlerce mağdur var. Ne olursa olsun kimseye güvenmeyin” dedi.
3 AY SONRA POLİS KAPIYI ÇALDI
Dolandırıcılık olayına karıştıklarını karakola gittiklerinde öğrendiklerini söyleyen Mehmet Demir, “Olay zamanı araçta gidiyordum yanımda 3 kişi vardı. O sırada telefon gelmişti, arkadaşım beni aramıştı. Şu anda zor durumda olduğunu, ödemelerinin mobil bankacılığa açık olduğunu, belli bir yerden bir borcunun geleceğini söylemişti. 3-4 kişiden benden IBAN’ımı istedi. Hani güvene dayalı olarak ben de güvenerek kendi bilgilerimi atacaktım. O esnada atamadım, araç kullandığım için kardeşimin kız arkadaşına söyledim. ‘Daha sonra sen bana gönderirsin, ben paralarını kendilerine iletirim.’ Bu şekilde olay oluşuyor. Daha sonrasında 3 ay sonra bir polis tarafından çağrılıyoruz. Karakola gittiğimizde ifade kağıtlarını okumaya başladığımda dolandırıcılık suçu ile suçlandığımızı öğrendim. Bu nedenden ötürü de ifadelerimiz alınmıştı” diye konuştu.
Peki IBAN paylaşan bir kişi dolandırıcılık şebekesinin ağına nasıl takılıyor? IBAN paylaşmanın ne tür sakıncaları var? Adı dolandırıcılığa karışan bir kişi hukuki olarak hangi yolları izlemeli? Konuyla ilgili Avukat Kerem Olcayto, Avukat Umut Metin ve Siber Güvenlik Uzmanı Emrullah Akdemir, milliyet.com.tr’ye dikkat çeken açıklamalarda bulundu.
SİBER GÜVENLİK UZMANI AKDEMİR: ‘AYLAR SONRA GELEN MAHKEME KAĞIDIYLA ÖĞRENİYORLAR’
Konuyla ilgili Siber Güvenlik Uzmanı Emrullah Akdemir’in açıklamaları şu şekilde: “Dolandırıcıların en çok ihtiyaç duyduğu şeylerden birisi de kendisini gizlemek için proksi kişiler kullanmaktır. Burada parayı çekebileceği kişileri hedefleyerek belli bir meblağ karşılığında bazı kişilerin hesaplarını kullanıyor. Burada üniversite öğrencilerinden ihtiyaç sahibi birçok öğrenci maalesef dolandırıcıların kurbanı olabiliyor. Hesabını kullandıran kişi aylar sonra gelen bir mahkeme kağıdı ile hesabının dolandırıcılık eylemlerinde kullanıldığını anlıyor.
Dolandırıcılar bazen fidye virüsleri ile elde ettikleri paraları, yaşlı kişileri kandırarak aldıkları paraları bu proksi olarak kullandıkları kişinin IBAN’ı üzerinden alıyorlar. Bazen kumar sitelerinden bazen yurtdışı domain satış siteleri üzerinden hesaplara aktarılan paralar son aşamada dolandırıcıya elden veya yine araya başka bir kurban kişi alınarak birçok kişi mağdur ediliyor.
IBAN PAYLAŞMANIN SAKINCASI NE?
Aslında IBAN elbette para transferleriniz için sürekli paylaşılan sizin hesabınızı tanımlayan numaralar bütünüdür, fakat dolandırıcılar çok sıkıştıkları durumda çevresinden birini bu bataklığa çekmek için yanlışlıkla para gönderdiğini söyleyerek sizi bir şebeke ağının içerisine çekebilir. O yüzden güvenmediğiniz kişilere dahi IBAN paylaşırken dikkatli olmanız gerekir ve yatırılan meblağın büyüklüğüne göre bile durduk yere mali inceleme ile karşılaşabilirsiniz. Bundan dolayı alacağınız olmayan hiç kimse ile IBAN’ınızı paylaşmayın.”
Avukat Umut Metin’in açıklamaları şu şekilde: “Dolandırıcılık maddi menfaat elde etmek gayesiyle hileyle işlenen bir suçtur. Bu suçu işleyenler hem maddi menfaat için mağdurlar aradığı gibi, hem de yargısal süreçlerde izini kaybettirmek için bir başkasının IBAN’ını kullanmaya ihtiyaç duyabilmektedir. Bu suçu işleyenler kendi IBAN’ını vermeyeceğine göre; yaşanan hadiselerde genelde işlenen suçtan haberi olmayan bir 3. kişinin IBAN bilgisi isteniyor. Suçu bilmeyenler dışında bir dolandırıcılık suçu işlendiğini bilerek, buradan elde edilen haksız bedelin tahsili için IBAN’ını paylaşan kişi dolandırıcılık suçunun faillerinden biri olur.
IBAN kişiye ait özel bir veridir. Kişinin IBAN’ını paylaşması gereken yerler, para hareketleri, ödemeler yaptığı veya kendisine ödemeler yapacak muhataplarıdır. Bu nedenle IBAN bilgisinin genel kural olarak başkalarıyla paylaşılmaması gerekir. Yaşanan olayda olduğu gibi; hesaba gelecek bedellerin kaynağını açıklama zarureti yaratabilir. Bunlar sağlıklı bir şekilde açıklanamadığı hallerde, birden fazla kişinin birlikte işlediği dolandırıcılık ve hatta suçta iş bölümü, süreklilik gibi unsurlar varsa, bunun bir örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen nitelikli dolandırıcılık olarak yorumlanması gündeme gelebilir. O halde, sanki basit bir konuymuş gibi hangi gaye ile kullanıldığı bilinmeden IBAN paylaşmak, sanık olmak ve hatta sonunda belki de dolandırıcılıktan cezalandırılma riski doğurabilir.
BAŞINA BÖYLE BİR ŞEY GELEN NE YAPMALI?
IBAN ve internet bankacılığı gibi alanların başkalarınca ele geçirildiği ve kişinin haberi olmadan kullanıldığı örnekler de yaşanabilmektedir. Her halükarda bir kişi hesabına şüpheli ve geliş sebebini bilemediği bir bedel ulaştığında, en hızlı şekilde bankasına telefon bankacılığı yoluyla talimat vererek, hesabın ve hesaptaki bedelin bloke edilmesini sağlamalıdır.
Hesabın ele geçirilmesi, cüzdan ve/veya kart kayıp ve çalıntı hali varsa bu durum derhal bankaya bildirilmelidir. Hesabına gelen bedelin şüpheli olduğunu anlayan, bir başkasına teslim etmeyen, bir başkasına havale etmeyen kişinin suç içinde dahili bulunduğunu iddia etmek ise haksızlık olabilir. Masum vatandaşın, kendisine bu sefer de tanımadığı birinden alacak talebi varsa, burada da dikkatli olunmalıdır. Hesabı bir şekilde kullanılan kişi bedelin kime ait olduğunu bilemeyeceği için, bedelin ilgisine iadesi veya tevdi mahalli tayini denilen yöntemler uygulanabilir.
Özetle, bir suç işlendiğini bilmeksizin tamamen bir tanıdığının yönlendirmesi ile IBAN numarasını veren, suç mağduru veya failleri ile iletişimi olmayan, geçmişte de bu tür suçlardan adli sicil kaydı bulunmayan kişinin suç içinde değerlendirilmemesi gerekir. Aksi durum, birtakım sade ve sıradan vatandaşların haksız yere dolandırıcı yaftası ve hatta mahkumiyeti yaşamasına sebep olabilir. Özellikle işi gücü belli, sade bir hayat yaşayan dolandırıcılık için sebebi de olmayıp, dolandırılmak istenen kişinin mağdur olmasını engellemek için çaba sarf etmiş kişilerin, bu tavrı dava dosyalarında da delillendirilmiş ise sırf hesabı (IBAN’ı) kullanıldığı için cezalandırılması haksızlık olur.
‘ÜCRET KARŞILIĞI BİLE OLSA KULLANDIRMAYIN’
Diğer taraftan tüm vatandaşlarımızın hesap bilgilerini, IBAN’larını belirli bir ücret verileceği vaadiyle de olsa kullandırmaması gerekir. Aksi durumda bir dolandırıcılık iddiasıyla karşılaşılması ihtimali bulunur. Cumhuriyet Başsavcılıkları dışında özellikle kara para ve suç geliri olarak elde edilmiş paranın takibi konusunda MASAK gibi uzman kurumlarının işlem ve incelemelerine muhatap kalınabilir.
‘EN AZ 8 YIL HAPİS CEZASI VAR’
Bir davada mahkumiyet için tek delil hesabın kullanımı olmamalıdır. Dolandırıcılık kasıt ile işlenen bir suçtur. Benzer davalarda ismi yer almayan, özellikle hayat tecrübesi düşük sade vatandaşların, kendi masumiyetlerini ifade etmek zorunda kalabilecekleri nitelikli dolandırıcılık iddiasıyla bir yargılamaya muhatap kalmaması için dikkatli davranmaları gerekir. Özellikle bilişim sistemleri ve IBAN bağlantısıyla bankaların kullanımı nedeniyle oluşan suçların nitelikli dolandırıcılık suçuna imkan verebildiği dikkate alınmalıdır. Suçun 3’ten fazla kişinin birlikteliği ile işlenmesi veya bir şebekenin (örgütün) faaliyeti ile işlenmesi halinde ceza 2 katına çıkmaktadır. Bu da asgari 8 yıl hapis cezası anlamına gelir ki, vatandaşın bu tür bir iddia ile karşılaşmaması için dikkatli davranması gerekir. Nitelikli dolandırıcılık suçunun örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde cezası 8 yıldan 20 yıla kadar varabilmektedir.
PARA TRANSFERİNDE ‘AÇIKLAMA’ DETAYINA DİKKAT: ‘BU İŞLEM YAPILMAMALI’
Dolandırıcılık suçlarında mağdur olmamak için de hesabına para gönderilecek kişinin bir mal alınacaksa malın resmi sahibi olmasına, “yakınım” “yeğenim” “kaynım” “arkadaşım” gibi açıklamalarla bir başkasının hesabına para gönderilmesi taleplerinde bu işlemlerin yapılmamasını tavsiye ederiz.”
AVUKAT KEREM OLCAYTO: PARA ZİNCİRİNDEKİ İLK SOMUT HALKA IBAN SAHİBİ
Konuyla ilgili Avukat Kerem Olcayto’nun açıklamaları şu şekilde: “Son yıllarda internet ve mobil bankacılık üzerinden işlenen dolandırıcılıkların önemli bir kısmında, failler doğrudan kendi hesaplarını kullanmak yerine, “temiz görünen” üçüncü kişilerin IBAN’larını ve banka hesaplarını devreye sokuyor. Bu kişilere pratikte “hesap kiralayan” veya “para taşıyıcısı” da deniyor.
Senaryo çoğunlukla şöyle gelişiyor: Fail, çoğu zaman çocukluk arkadaşı, okul arkadaşı, hemşehri gibi bir güven ilişkisini kullanıyor. “Hesabım bloke oldu”, “limitim doldu”, “iş yerinin ödemesi gecikmesin, senin hesaba gelsin, “kupon parası yatacak, sonra sana komisyon bırakırım” gibi cümlelerle IBAN istiyor. Gerçekte dolandırılan kişiler, faile değil, IBAN’ını paylaşan bu üçüncü kişiye para gönderiyor.
IBAN sahibi, çoğu zaman “Ben parayı çekip ona verdim” veya “ben sadece aracı oldum” düşüncesiyle hareket ediyor ama ceza hukuku açısından, para zincirindeki ilk somut halka hâline geliyor.
‘IBAN GÖNDERMEKTE NE VAR Kİ EN FAZLA PARA GÖNDERİRLER’ ALGISI VAR
IBAN bilgisiyle hesabınızdan para çekilmez, sadece para gönderilir. Tam da bu yüzden toplumda “IBAN vermekte ne var ki, en fazla bana para gönderirler” algısı var.
‘YILLARLA İFADE EDİLEN HAPİS CEZALARI’
Ancak hem ceza hukuku hem mali mevzuat açısından baktığınızda tablo şöyle:
a) Ceza hukuku riski (TCK m.157, 158, 282) Dolandırıcılık suçunun temel hâli TCK m.157’de, nitelikli hâlleri ise m.158’de düzenlenmiş durumda. Bilişim sistemleriyle veya banka/kredi kurumları araç kılınarak işlenmesi hâli, 158/1-f bendinde özel olarak sayılıyor.
Hesabınızı/IBAN’ınızı suç gelirinin transferi için bilerek kullandırmanız hâlinde: Dolandırıcılık suçunda müşterek fail veya en azından yardım eden sıfatıyla sorumluluk gündeme gelebiliyor.
Olayın yapısına göre, “suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama” (TCK m.282) suçuyla da karşı karşıya kalmanız mümkün. Bu durumda risk, idari para cezası değil, yıllarla ifade edilen hapis cezaları.
b) Mali mevzuat ve MASAK boyutu (5549 sayılı Kanun m.15)
5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun’un 15. maddesi, “başkası hesabına işlem yapıldığının yazılı olarak bildirilmemesi” fiilini ayrıca suç olarak düzenliyor.
Maddeye göre, kimlik tespitini gerektiren bir bankacılık işleminde: “Kendi adına, fakat başkası hesabına hareket eden kişi, bu durumu işlemden önce yazılı olarak bankaya bildirmezse 6 aydan 1 yıla kadar hapis veya 5.000 güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.”
MASAK rehberleri uyarınca şüpheli görülen para hareketleri bankalar tarafından MASAK’a raporlanıyor; bu da: Hesapların blokeye alınmasına,
Bankacılık ilişkisinin tamamen sona erdirilmesine,
İleride kredi, hesap açma gibi işlemlerde “yüksek riskli müşteri” etiketiyle karşılaşılmasına yol açabiliyor.
c) Günlük hayattaki sonuç IBAN’ınızı “ufak bir iyilik olsun” diye paylaşmanız;
Karakolda ifade vermeye,
Savcılık soruşturmasına,
Bazen tutuklama talebiyle hâkim karşısına çıkmanıza,
Adlî sicil ve iş hayatı açısından ağır sonuçlara sebep olabiliyor.
Bu nedenle hukuki açıdan tavsiyem çok net: Kendi borç-alacak ilişkiniz olmayan, kaynağını bilmediğiniz hiçbir paranın hesabınız üzerinden geçmesine izin vermeyin.
Özetle; IBAN paylaşmak, hukuken “ufak bir iyilik” değil, sizi ağır ceza mahkemesinde sanık sandalyesine götürebilecek kadar riskli bir davranıştır.
Hiçbir şekilde, kaynağını ve amacını bilmediğiniz paraların hesabınız üzerinden geçmesine izin vermeyin. Eğer iyi niyetle IBAN’ınızı vermiş ve adınız dolandırıcılığa karışmışsa, mutlaka delillerinizi toplayın, bir avukata başvurun ve savunmanızı güncel Yargıtay içtihatlarına dayandırarak profesyonelce yürütün.”
TÜRKİYE
Yoğun sis ve aşırı hız can aldı! Kütahya’da katliam gibi kaza: 4 ölü
