Ozan Ömer Kadüker – Milliyet, özel gereksinimi olmayan çocuklara rapor çıkartıp eğitim veriyormuş gibi gösteren rehabilitasyon merkezlerinin yaptığı vurgunu manşetine taşımıştı. Sahte raporlarla devletten her ay milyonlarca lira alan dolandırıcıların, çocukların ailelerini tehdit etmesi gündem oldu. Konuyla ilgili soruşturmalar ve tartışmalar sürerken yeni iddialar da gelmeye devam ediyor. Araştırdıkça, büyük bir sektöre dönüşen sistemin tek kaybedeninin çocuklar olduğu görülüyor.

Herkes kazanıyor

Çünkü rehabilitasyon merkezleri devletten para, aileler ise merkezden para, erzak yardımları alıyor, çocuk üzerinden kazanç sağlıyor. Bazı öğretmenler ve okul müdürleri de yönlendirdikleri her çocuk için merkezden komisyon kazanıyor. Hatta adeta merkezin çalışanı gibi olan müdürler, öğretmenler bile var. Hiçbir ihtiyacı olmamasına rağmen rapor verilerek ‘özel gereksinimli’ gösterilen çocuklar ise işe girişten evlenmeye hayatları boyunca bu raporun getirdiği zorlukları yaşıyor.

Hayat boyu sorun

Türkiye’nin farklı illerindeki veliler, okul müdürleri, Rehberlik Araştırma Merkezi (RAM) yöneticileriyle görüştük. Bir RAM müdürü, “Çocuğun ciddi bir sorunu yok ama rapor çıkarmışlar. Şimdi de pişman olmuşlar. Bize gelip ‘Çocuğumun geleceği kararmasın, raporumuzu iptal edin’ diye ağlıyorlar” dedi. Bir başka müdür ise sınırsız bir şekilde ve ardı ardına rapor alıncaya kadar başvurular yapıldığını, veliden çok özel merkezin görevlilerinin sürecin tamamına müdahale etmeye çalıştığını ve ailelerin hiç hakim olmadığını aktardı.

Ailelerin pişmanlığı

Veli Z.T, 2 çocuğunun özel eğitime gittiğini belirterek, “Hastanede bir veliyle tanıştım. Adam ağlıyordu, kızı raporlu olduğu için nikahta sorun çıkmış. Bunu görünce hemen raporu iptal ettirmek için merkeze gittim. Çocuklarım özürlü görünüyor. Bana çocukların bu şekilde damgalanacağı söylenmemişti. Ben bu merkezi ücretsiz eğitim verilen yerler sanıyordum” dedi. Veli Mehmet D. ise “Zamanında çocuğun eğitiminde destek olsun diye rapor çıkardık. Merkez bize bu rapor süreli, eğitimden sonra bitecek dedi. Ama gördük ki hayatı boyunca önüne çıkıyor. Raporu iptal ettirmek için uğraşıyoruz ama doktorlar riske girmemek için etmiyor. Bir arkadaşım bu rapor nedeniyle ehliyet alamıyor” diye konuştu. Mağdur olduklarını belirten aileler ve çocuklar, birçok internet sitesinde de çözüm arıyor. O yorumlardan bazıları şöyle:

– Okul rehberlik özel eğitim merkezine göndermişti. Bu kurum da benim adıma zihinsel ruhsal davranış bozukluğu raporu çıkarmış. 26 yaşındayım ve yeni öğrendik. Şu an her yerde engelli olarak görünüyorum.

– Raporlar yüzünden 18 yaşına gelindiğinde ehliyet verilmiyor. Bunun nedeni, sicil gibi işleyen engelli raporlarının ailelere yeterince bilgi verilmemesi.

USULSÜZLÜKLER ÇOK

Rehabilitasyon merkezlerinde birçok usulsüzlüğün yaşandığına dikkat çeken ve bu çocukların ciddi sorunlar yaşadığını aktaran eğitimciler ise şunları söyledi:

‘Ortak çalışıyorlar’

– Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim üyesi Doç. Dr. Yusuf Kızıltaş: Okullarda müdürler prosedür gereği ihtiyacı olan öğrencileri RAM’a yönlendiriyor. Bu bilgilerden, öğrenci isimlerinden belli rehabilitasyon merkezleri haberdar oluyor. Bu listeye okul müdürleri vasıtasıyla veya RAM’dan ulaşıyorlar. Destek eğitim odasında bazı öğretmenler eğitim vermiş gibi gösterip para alıyor. Bu işin bir diğer tarafı ise bazı okul müdürleri, öğretmenler hatta RAM müdürleri rehabilitasyon merkezleriyle anlaşmalı olarak çalışması. Hatta kardeşi, akrabaları adına merkez açtıranlar var. Sonra da rapor çıkarmayı kolaylaştırıyorlar. Özellikle dil kaynaklı sorunlarda aileleri kandırıyorlar. Doğu ve Güneydoğu’da çocuk Türkçeyi iyi konuşamadığı için rapor çıkarıyorlar, bunun için rapora gerekmiyor.

‘Her ay 60 bin TL ödeyen var’

– Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Özcan Karaaslan: Rehabilitasyon merkezlerinin eliyle çok kolay şekilde randevu alma ve yanlış uygulamalardan dolayı davalar oldu. Mahkemeye yansımış bir başka konu ise çocuklara peş peşe birer gün veya birer hafta arayla zekâ testlerinin uygulanmış olması. Zeka testlerinin kısa aralıklarla uygulanması tercih edilen bir durum değildir. Ayrıca bazı doktorların tıbbi uygulamalar dışındaki eğitimle ilgili yüksek ücretli özel merkezlere yönlendirmelerden rant sağlayıp sağlamadıkları araştırılmalı. Örneğin eğitim için her ay 60.000 TL para ödeyen, hatta evini veya arabasını satıp eğitim için harcayan aileler var.

500 bin çocuk var

Milli Eğitim Bakanlığı verilerine göre 3277 özel eğitim ve rehabilitasyon merkezi bulunuyor. 500 bini aşkın özel eğitime ihtiyaç duyan birey için 8 saat bireysel ve 4 saat grup eğitimi karşılığında merkezlerine ödenecek ücret 6 bin 6 TL. Aylık 2 milyar 800 milyon TL olmak üzere bu yıl için yaklaşık 35 milyar TL ödeme yapılması öngörülüyor.

Evlenirken bile sorun

Raporun iptali için birçok ailenin uğraştığını aktaran Avukat Enes Sencer şunları dedi:

“Raporu olanlar en basit işe başlarken bile sorun yaşıyorlar. İşe girişte mülakat gibi bir süreç varsa direkt engelleniyor. Örneğin bir müvekkilimiz gardiyan olmak istiyordu ancak mülakatta daha önce alınan raporu var diye elendi. Bir kuyumcu silah ruhsatı almak istiyor, alamıyor. Taksicilik yapan bir ailenin çocuğu bu rapor nedeniyle ehliyet alamıyor. Evlenmek için istenilen gerekli belgeler verilmiyor. Bu durum nedeniyle daha evlilik başlamadan diğer tarafta şüphe oluşuyor. Bu raporların iptali için 1 yıl uğraşılabiliyor. Ama bu 1 yıl hayatı ciddi anlamda etkiliyor.”