Ülkenin doğusunda cephede Rus ordusuna karşı zor bir dönem geçiren ve toprak kaybeden Ukrayna’ya bir yardım daha geldi. Ukrayna’ya ilk kez Rus topraklarına uzun menzilli ATACMS füzeleriyle saldırmasına izin veren ABD yönetimi, ülkeye antipersonel kara mayınları gönderilmesini de onayladı.
Washington Ukrayna’ya halihazırda tanksavar mayınları sağlıyordu ancak hızla yerleştirilebilen antipersonel kara mayınları kara kuvvetlerinin ilerleyişini engellemek üzere tasarlandı.
Uzmanlar, doğu cephesinin çökebileceği konusunda bir süredir ABD yönetimine uyarılarda bulunuyor. Rus ordusunun 2024’te bir önceki yıla kıyasla 6 kat fazla toprak kazandığı ifade ediliyor.
KALICI DEĞİLLER
“Washington Post” gazetesinin 2 ABD’li yetkiliye dayandırdığı haberine göre Joe Biden yönetimi, son haftalarda Rusya’nın Ukrayna’nın cephe hatlarına yönelik saldırılarından derin endişe duyuyor ve Rus ordusunun ilerlemesinin yavaşlatılmasını ‘acil bir ihtiyaç’ olarak görüyor. Yetkililer, Pentagon’un mayınların Ukrayna’ya verilmesini, Washington’ın Rus saldırılarını yavaşlatmak için atabileceği en yararlı adımlardan biri olduğuna inandığını aktardı.
Yetkililere göre Ukrayna’ya verilecek kara mayınları “kalıcı olmayan” türden. Mayınlar kendi kendini imha ediyor veya pilleri gücünü kaybederek günler ya da haftalar içinde etkisiz hale gelerek siviller için tehlikeyi azaltıyor. Yetkililer, Ukrayna’nın mayınları yoğun nüfuslu bölgelere yerleştirmeme sözü verdiğini de vurguladı. Bununla birlikte söz konusu mayınların kullanımının Ukrayna topraklarıyla sınırlı olacağını ve ülkenin doğusuna odaklanılmasının beklendiği ifade ediliyor.
ANLAŞMAYA TARAF DEĞİLLER
ABD ile Rusya, antipersonel kara mayınlarının konuşlandırılması ve transferini yasaklayan, “Mayın Yasağı Anlaşması” olarak bilinen Ottawa Sözleşmesi’nin tarafları arasında değil. Ukrayna ise anlaşmaya taraf.
ABD Başkanı Biden, yönetimindeki bazı isimlerin ve siviller için riskin kabul edilemez derecede yüksek olduğunu savunan mayın karşıtlarının endişezi nedeniyle Ukrayna’ya mayın tedariki konusunda isteksiz davranmıştı.
STORM SHADOW DA İLK KEZ KULLANILDI
ABD yapımı ATACMS’ın ardından İngiltere-Fransa ortak yapımı ‘Storm Shadow’ füzelerinin de Ukrayna tarafından Rus topraklarına yönelik ilk kez kullanıldığı ifade edildi. Saldırının Kursk bölgesinde olduğu belirtiliyor. Böylece İngiltere ve Fransa’nın da uzun menzilli füzelerin kullanımı konusunda yeşil ışık yaktığı öğrenilmiş oldu. Konuyla ilgili resmi açıklama yapılmamıştı.
ZELENSKİY: ABD YARDIMI KESERSE KAYBEDERİZ
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, ABD merkezli Fox haber kanalına yaptığı açıklamada, Rusya’ya karşı oluşan birliğin dağılmasından endişe ettiğini ifade etti. Donald Trump’ın savaşı sona erdirme ihtimalini değerlendiren Zelenskiy, “Bu basit olmayacak, ancak ABD’nin elinde olan tüm meseleleri kullanırsa, yapabilir” ifadelerini kullandı. ABD’nin askeri yardımlarıyla ilgili konuşan Zelenskiy, “Eğer yardımları keserlerse, bence kaybedeceğiz. Elbette, her durumda kalıp ve savaşacağız. Üretim yapıyoruz ancak kazanmak için yeterli değil” dedi.
KİEV’E SALDIRI TEHDİDİ: ELÇİLİKLER KAPANDI
ABD’nin Kiev Büyükelçiliğinden yapılan yazılı açıklamada, 20 Kasım’da Rusya’nın büyük bir hava saldırısı düzenleyebileceğine ilişkin bilgi alındığı belirtilerek, elçiliğin geçici olarak tehlikeye karşı kapatıldığı duyuruldu. ABD’nin ardından İspanya, İtalya ve Yunanistan da Rusya’nın muhtemel saldırısı nedeniyle Kiev büyükelçiliklerini kapattı. Bazı elçilikler günün ilerleyen saatlerinde yeniden açıldı.Ukrayna yönetimi ise Rusya’nın ‘büyük saldırı’ şeklinde bir yalan haberi yaydığını ve bunun ‘psikolojik saldırı’ olduğunu savundu.
‘OTTAWA SÖZLEŞMESİ İHLAL EDİLİYOR’
ASENA YATAĞAN / Ankara – ABD’de başkanlık görevini 20 Ocak’ta Donald Trump’a devredecek olan Biden’ın Ukrayna’ya ABD menzilli ATACMS füzelerinin Rusya’ya karşı kullanılmasına izin vermesinin ardından, ‘antipersonel kara mayını’ kullanımına da onay vermesi tartışma yarattı. Uzmanlar, Ukrayna’nın Ottawa Sözleşmesi’ne taraf olmasını gözönünde bulundurarak, Biden’in kararını Milliyet’e değerlendirdi.
‘UKRAYNA’YI BAĞLAR’
Marmara Üniversitesi ve İstanbul Aydın Üniversitesi Uluslararası Hukuk Öğretim Üyesi Hakkı Hakan Erkiner, Erkiner, şunları söyledi:
“Ukrayna’nın taraf olduğu Ottawa Sözleşmesi’nin 1. maddesine göre ‘Taraf devletlerden herhangi biri hangi koşullar altında olursa olsun hiçbir zaman antipersonal mayını kullanmamayı taahhüt eder.’ Ukrayna bir devlet olarak bu sözleşmede bu sözü vermiş bu yükümlülüğün altına girmiş. Rusya aynı sözü vermemiş, böyle bir savaşta Rusya’ya karşı Ukrayna bu sözleşmede altına girdiği taahhütten kurtulur mu? Hayır kurtulmaz… Çünkü Harp ve Silahlı Çatışma Hukuku ile İnsancıl Hukuk taahhütleri uluslararası sorumluluk hukukunda ‘Muhatabım bana karşı bunları ihlal ediyor ben de uygulamıyorum’ deme hakkına sahip değil… ABD böyle bir yükümlülük altına girmediği için Ukrayna’ya bu mayınları ulaştırması kendi açısından ihlal teşkil etmiyor. Fakat Ukrayna bakımından bu bir ihlal… Ukrayna böyle bir söz verdiğine göre hukuken bununla bağlı.”
‘ÇEKİLMESİ LAZIM’
Hasan Kalyoncu Üniversitesi Öğretim Üyesi Murat Aslan da, Ottawa Sözleşmesi’ne taraf olmadığı için kararın ABD açısından hukuki sıkıntı oluşturmayacağını söyledi. Aslan, şöyle devam etti: “Ukrayna’nın, bu anlaşmada bir kısıtı var mı yok mu ona bakmak gerekir. Ottawa eski bir anlaşma değil. ABD’nin gönderdiği mayınların cinsine dikkat etmek gerek. Ukrayna’nın bu anlaşmadan çekildiğini bildirmesi lazım. Bir savaş icra ediyorsanız, bunun hukuki sınırlar çerçevesinde olması gerekiyor. Taraf devletlerin her biri, ulusal egemenlik hakkını kullanarak bu sözleşmeden çekilme hakkına sahiptir. Bu durumda çekildiğini bütün diğer taraf devletlere, saklayıcıya ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ne bildirecektir” dedi.
Kararı stratejik açıdan da değerlendiren Aslan, “Ukrayna mutlaka önümüzdeki süreçte F16’ların devreye girmesi, füzelerin kullanılması aynı zamanda mayınlı sahaların tesis edilmesi dikkate alınırsa, muhtemel bir ateşkes ya da barış anlaşması öncesinde Ruslara karşı askeri ve siyasi bir üstünlük kurmaya çalışacak” ifadelerini kullandı.
TEPAV Merkez Direktörü Bozkurt Aran, mayının sahada kullanılmasının çok zor ve ciddi kurallara tabi olduğunu hatırlatarak, “ABD’nin Ukrayna savaşına müdahil olmasındaki en büyük gelişme uzun menzilli füzelerin kullanılmasına izin vermesiydi. ABD, Ottawa Sözleşmesi’ni onaylayan Ukrayna’yı uygun olmayan bir zemine doğru zorluyor” dedi.
TEPAV AB Çalışmaları Merkezi Direktörü Nilgün Arısan Eralp da, kararın çok riskli olduğunu vurgulayarak, dünyanın büyük bir bölümünün savaşın eşiğinde olduğu kaydetti.